منابع طرح «کتاب‌خوان ماه» ویژه تیر ۱۴۰۲

منابع طرح کتاب‌خوان ماه ویژه تیر ۱۴۰۲ با ارائه کتاب های «حج از دیدگاه قرآن»، «جایی که کوه بوسه می‌زند بر ماه»، «دختران آفتاب» و «قدّیس» معرفی شد.

«حج از دیدگاه قرآن»
پدیدآور:‌ سید محمد حسینی‌بهشتی
ناشر:‌ بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید آیت‌الله دکتر بهشتی
تعداد صفحات: ۱۷۹

شهید بهشتی شخصیتی که به فرمایش امام رضوان‌الله‌علیه خود به تنهایی یک ملّت و خارِ در چشم دشمنان اسلام بود، و به فرمایش رهبر معظّم انقلاب شخصیتی مؤمن، منطقی، معتقد، صادق، مخلص و پایبند به اصول و مبانی.

کسی که بخواهد به اصول و مبانی اسلام پایبند باشد،‌ قبل از هر چیز باید خوب این اصول و مبانی را بشناسد و شهید بهشتی چنین شخصیتی بود؛ در این اثر، با همان رویکرد و بر اساس اصول و مبانی اسلام، مبتنی بر آیات قرآن و با تکیه بر روح تعالیم اسلامی و مشاهدات عینی به تبیین ابعاد، ظرایف و دقایق این رکن شریعت محمدی صلی‌الله‌علیه‌وآله پرداخته و فلسفه آن را تشریح کرده است. حجی که خود، یکی از شعائر بزرگ اسلامی است که درخشش ویژه‌ای در تاریخ اسلام داشته و نقش محوری در وحدت و تقویت بنیه معنوی مسلمانان ایفا می‌کند.

از منظر شهید بهشتی مناسک حج بیش از هر چیز ناظر بر ایجاد و تقویت روحیه برادری دینی و ایمان به عقیده توحید است. ایشان پیرامون این دو محور و نقش تربیتی حج بر آحاد امت اسلامی و تأثیر مراسم و مناسک حج بر روابط برادری مسلمانان و مقابله آنان با مظاهر شرک و کفر بسط کلام داده و حج را عامل نیرومندی در همبستگی و اتحاد مسلمانان جهان می‌شناساند که اهمیت اجتماعی آن را نمی‌توان نادیده گرفت. همچنین ایشان، استقرار عقیده راستین یکتاپرستی در باور مسلمانان را از جمله نتایج تشریع حج می‌نامد و با مراجعه به آیات حج که از مبدأ وحی نازل شده و با الهام از آن، خط مشی هر مسلمان را در زندگی فردی و اجتماعی مشخص می‌سازد و او را به تکامل معنوی هدایت می‌نماید.

برخی از عناوین تأمّل‌برانگیز کتاب عبارتند از: آیات حج؛ موهومات و خرافات به جای حج؛ سابقه‌ی تاریخی حج (با عناوینی نظیر:‌ صلح حدیبیه؛ فتح مکه؛ حجة الوداع)؛ حج و بهره‌های اقتصادی آن؛ سوغاتی در سفر حج؛ نتایج اجتماعی حج؛ حج و روابط بین زن و مرد؛ فلسفه تشریع قربانی؛ ابعاد سیاسی حج؛ تأکید ائمه علیهم‌السلام بر رفتن به حج (ولو در زمان استقرار حکومت‌های جائر)؛ حج و خودسازی؛ رابطه‌ی احکام حج با خودسازی و جهاد با نفس و... .

«جایی که کوه بوسه می‌زند بر ماه»
پدیدآور: گریس لین
مترجم: پروین علی‌پور
ناشر: افق
تعداد صفحات: ۲۷۲

مین‌لی دختر نوجوانی است که با پدر و مادرش در روستایی فقیر زندگی می‌کند. مادر او از زندگی و سرنوشتش گله‌مند است و پدرش برای سرگرم شدن او هر شب قصه‌هایی را برایش تعریف می‌کند. پیرمردی در این قصه‌ها پاسخ همه سؤالات را می‌داند و مین‌لی سفری را آغاز می‌کند تا او را از نزدیک ببیند. او در طول سفر با شخصیت‌های خیالی از جمله ماهی سخنگو، پادشاه قدرتمند و اژدهایی که نمی‌تواند پرواز کند آشنا می‌شود. مین‌لی می‌خواهد راز تغییر سرنوشت و خوشبخت شدن خانواده‌اش را از «پیرمرد ماه» بپرسد و در این سفر شگفت انگیز با اژدهایی همراه می‌شود که او نیز می‌خواهد بداند که چرا نمی‌تواند پرواز کند. هر دو به دنبال کشف راز هستند و در پایان داستان، هر دو راز برملا می‌شوند.

شخصیت اصلی یعنی «مین‎‌لی» دختری فداکار و ایثارگر است که در شرایط انتخاب و در لحظه‌ای که باید بین پاسخ سؤال خود و آرزوی اژدها یکی را انتخاب کند با گذشت تمام، دست از درخواست خود برمی‌دارد و به خواننده پیامی تربیتی-اخلاقی می‌دهد.

داستان بار ادبی غنی دارد و سرشار از قصه‌های کوتاه عامیانه است و ماجراهای آن مبتنی بر افسانه‌ها و اسطوره‌های شرقی است. بچه‌های کم‌تر از دوازده سال و حتی بزرگ‌ترها هم می‌توانند مخاطب آن باشند؛ چراکه زبانِ ساده‌ای دارد.

«دختران آفتاب»
پدیدآور: امیرحسین بانکی، بهزاد دانشگر و محمدرضا رضایتمند
ناشر: سروش
تعداد صفحات: ۴۸۰

در تقریظ رهبر معظم انقلاب بر این کتاب آمده است:

«پس از نزدیک سه سال توانستم در این روزها -ایام شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها)- این کتاب را بخوانم. در میان کتاب‌های داستانی که هدفش طرح مسائل فکری است، این بهترین کتاب از نویسنده‌ای ایرانی است. طرح کلی داستان و درون مایه‌های داستانی آن خوب و شیرین است.

حرف‌ها هم قوی و منطقی است. اتفاقاً پیش از این، کتابِ ... را خوانده‌ام. آن قوی‌تر است. ولی با توجه به برخی ملاحظات (عمدةً بهره‌برداری نکردن از عامل جنسی در کتاب حاضر) در این کتاب، هنر بیشتری به کار رفته است. باید ترویج شود. تنها نقطه ضعف آن ذکر مشخصات استادِ فاطمه است در فصل آخر کتاب.»

رمان «دختران آفتاب» به برخی از پرسش‌های مطرح در حوزه نقش اجتماعی زنان با بیانی روان و داستانی پاسخ می‌دهد. نویسندگان این رمان می‌کوشند تا منزلت، شخصیت و جایگاه واقعی زن را به خودش، اطرافیانش و جامعه‌اش همان گونه که شایسته و بایسته وی است بشناسانند. در این رمان به زیبایی و در سبک و شیوه داستانی به بسیاری از پرسش‌های مطرح درباره نقش اجتماعی زن و لوازم و پیامدهای آن اشاره شده است.

پاره‌ای از پرسش‌ها و شبهه‌ها، برخاسته از اظهار نظرهایی است که به دفاع از دین و ارزش‌های دینی ایراد می‌شود که متأسفانه این اظهارنظرها، گاه به خاطر نپختگی و یا نداشتن آگاهی و دانش و تخصص لازم و یا خودباختگی شبهه‌های جدیدی را می‌آفریند.

شبهات حوزه‌ی زن، خانواده و جامعه از مواردی است که کتاب دختران آفتاب به آن پرداخته و می‌توان گفت از موفقیت زیادی در این زمینه برخوردار است.

این کتاب در قالب داستانی با موضوعی جامعه‌شناختی، فرهنگی و دینی در خصوص زنان است که منزلت و شخصیت و هویت او را بشناساند. طرح این مباحث در طی صحبت‌های دوستانی می‌گذرد که راوی آن مریم است و او به دلیل شاغل بودن مادرش و نبود توجه کافی از سوی او و خانواده‌ای که دچار گسست شده، با روانی ناآرام و روحی آزرده درگیر است.

دختران دانشجویی که با سفر اردوی دانشگاهی به مشهد، در مناسبت‌های مختلف و اتفاقاتی که در این سفر می‌افتد به بحث و بررسی و نتیجه‌گیری از مسائل می‌پردازند. در کنار موضوع اصلی داستان وقایع دیگری مثل گم شدن عاطفه، بمب‌گذاری حرم مطهر و شهادت زواری که در روز عاشورا به حرم رفته بودند و یا خرده داستان‌هایی که هر کدام از دختران از زندگی و تجارب خود روایت می‌کنند، مطرح می‌شود.

کتاب به دلیل نوع روایت و سادگی و خودمانی بودن آن بسیار ظریف و عامیانه نکات مدنظر را که همان نقدهای اجتماعی و شوخی‌های دوستانه و خانوادگی در بین زنان و مردان در مورد مسائل زنان است، بیان کرده است.

والدین با مطالعه این کتاب می‌توانند درک بهتری از افکار و نظرات جوان امروزی خود داشته باشند و در روابط عاطفی با آنان راحت‌تر و مفیدتر عمل نمایند. نویسنده با خوش ذوقی توانسته با استفاده از شعر و مطالب روان‌شناسانه و یا از طریق تحلیل و بررسی مفهوم مورد نظر را به مخاطب ارائه کند.

برخی از مهمترین شبهاتی که در خلال کتاب تبیین می‌شود عبارتند از: ناقص العقل بودن زنان؛ تعدد زوجات؛ ارث، دیه و شهادت زن؛ حق طلاق؛ قضاوت زنان؛ حجاب؛ وظیفه شوهرداری زن و... .

«قدّیس»
پدیدآور: ابراهیم حسن‌بیگی
ناشر: کتاب نیستان
تعداد صفحات: ۲۹۸

«قدّیس»، به قلم روان و جذّاب و در عین حال محقّقانه‌ی ابراهیم حسن‌بیگی، داستان زندگی یک کشیش روس است. داستان دلدادگیِ یک کشیش مسیحی ساکن مسکو که به کتاب‌های خطی و قدیمی علاقه‌ی ویژه دارد. مسیر زندگی او زمانی تغییر می‌کند که مردی تاجیک نسخه‌ای بسیار قدیمی را به دست او می‌رساند تا آن را بررسی کند، اما مرد تاجیک کشته می‌شود و از اینجا به بعد، کشیش روسی پا در مسیری می‌گذارد که به شناخت امام متقین، امیرالمؤمنین، علی علیه‌السلام یا به قول کشیش مسیحی قدّیس اسلام منتهی می‌شود.

کشیش به خاطر حفظ جان خود، مجبور به ترک مسکو می‌شود و به همراه همسرش به بیروت نزد پسر و عروس و نوه‌اش می‌رود؛ کنجکاوی او به محتوای کتاب از یک‌سو و آشنا شدنش با محقّقانی چون «جرج جرداق» نویسنده‌ی مسیحی کتاب «الامام علی صوت العداله الانسانیه» به سان شاه‌کلیدی است که او را به دنیای جدید معرفت و شناخت شخصیت علی‌بن‌ابی‌طالب علیهماالسلام رهنمون می‌شود. کشیش پس از مطالعه‌ی آثار فراوانی از نویسندگان مسیحی و اهل تسنن، امیر مؤمنان را به نیکی می‌شناسد و از مواعظ و پندهای امام علیه‌السلام در سخنرانی‌های خود استفاده می‌کند.

در کنار این سیر انفسی، اتفاقات و ماجراهای جذّاب و هیجان‌انگیز و حتی دلهره‌آوری هم در سیر آفاقی زندگی کشیش که تحت تعقیب قاتلان مرد تاجیک است به وجود می‌آید که با پایان‌بندی غافل‌گیرکننده کتاب به اوج خود می‌رسد.

این اثر ارزشمند که با استقبال فراوان اقشار مختلف جامعه مواجه شده را انتشارات عهد مانا به شکل تلخیص شده با عنوان ناقوس‌ها به صدا در می‌آیند (در ۱۳۶ صفحه) منتشر کرده که برای نوجوانان یا مخاطبانی که تمایل به خوانش حجم کمتری از کتاب را دارند توصیه می‌شود.

آشنایی با حقایق جالب‌ توجّه و کمتر شنیده‌ شده‌ای از تاریخ زندگانی امیرالمؤمنین علیه‌السلام و نیز آشنایی با برخی از تعالیم حکمت‌آموز حضرت امیر صلوات الله علیه که برای زندگی امروز ما بسیار کاربردی است جزء بهره‌های ناب این کتاب ارزشمند برای خوانندگانش است.